ŚLĄSKA PORCELANA 1820-1945

ZE ZBIORÓW I i R. GATYS

Wyroby ceramiczne towarzyszą człowiekowi przynajmniej od 15 tysięcy lat. Ich najszlachetniejszą odmianą jest wynaleziona w VII wieku n.e. w Chinach porcelana. Urzekająca bielą i sobie tylko właściwą świetlistością jest bardzo trwałym materiałem. Jej przysłowiowej kruchości i delikatności towarzyszy zadziwiająca odporność na upływ czasu. Namiętną pasję kolekcjonowania porcelany na dworach królewskich i książęcych w XVI, XVII i XVIII wieku określa się często mianem białego szaleństwa. Sprowadzana z dalekich Chin była przedmiotem podziwu, zazdrości oraz dociekań alchemików, starających się zgłębić sekret jej produkcji. Udało się to dopiero J. Bottgerowi, który w 1709 roku po raz wtóry odkrył tajniki wytwarzania białego złota. Najliczniejszy zespół zabytków w Dziale Sztuki Dawnej MZL tworzy zbiór ceramiki. Pokazaliśmy go w 1995 roku prezentując blisko 300 różnorodnych obiektów z fajansu, majoliki i porcelany. (manufaktury miśnieńska, Sewr, Postschapel, Rosenthal czy Pruszków) Dorobek najbliższej nam terytorialnie wytwórni porcelany z Żar pokazaliśmy w Muzeum Ziemi Lubuskiej blisko trzy lata temu, była to druga w Polsce wystawa tej fabryki. Bardzo nam bliskiej z uwagi na nieodległe sąsiedztwo naszych miast oraz liczne grono koneserów jej produktów w winnym mieście. Wszystkie obiekty pochodziły z prywatnych zbiorów Jadwigi i Franciszka Łuckiewiczów z Żar. Dziejom regionu poświęcona jest także obecna wystawa Śląskiej porcelany. Wszystkie obiekty pochodzą z prywatnych zbiorów Państwa Ireny i Romana Gatys z Nakła Śląskiego. Jest to druga publiczna prezentacja tej kolekcji w kraju. Pierwsza miała miejsce w ubiegłym roku w Muzeum Miejskim w Tarnowskich Górach. Eksponaty prezentowane na wystawie ukazują produkcję poszczególnych śląskich wytwórni na przestrzeni lat 1820 –1945. Możemy obejrzeć i dokonać porównań porcelany użytkowej z 12 fabryk, między innymi wyroby ze Starej Wody, Bogucic, Rudy Śląskiej, Gozdnicy, Jaworzyny Ślaskiej, Parowej, Szczawienka, Tułowic oraz fabryk Carla Kristera z Wałbrzycha czy Carstensa z Żar. Obiekty te poprzez swoje przeznaczenie, formę i zdobnictwo są czytelnym zapisem ducha i estetyki naszych przodków, umożliwiając zgłębienie ich zainteresowań, uczuć i upodobań. W ramach cyklu Kolekcjonerskie pasje przedstawimy kolejną wystawę poświęconą dziejom naszego regionu. Przedsięwzięcie zainaugurowała ekspozycja poświęcona porcelanie żarskiej ze zbiorów Jadwigi i Franciszka Łuckiewiczów, będąca drugą w skali kraju prezentacją tej wytwórni. Od blisko jedenastu lat Państwo Gatysowie wytrwale gromadzą porcelanę pochodzącą ze śląskich wytwórni. Kolekcja liczy ponad 2000 obiektów, oprócz serwisów, figurek i świeczników w jej skład wchodzą główki do fajek, porcelanowe notgeldy czy epitafia nagrobne. Obecna wystawa obrazująca dzieje śląskiej porcelany pochodzi ze zbiorów Ireny i Romana Gatysów z Nakła Śląskiego. Miłośników i pasjonatów historii Śląska, a w szczególności Tarnowskich Gór i Dąbrowy Górniczej Pasji kolekcjonerskiej, co szczególnie cenne, towarzyszą prace badawcze nad znakami na śląskiej porcelanie. Efektem poszukiwań prowadzonych w kraju i za granicą są wydawnictwa poświecone tej tematyce. Zbiory wzbogacane są poprzez zakupy oraz drogą wymiany między innymi z kolekcjonerami ze Stanów Zjednoczonych, gdzie również docierały śląskie wyroby. Przedmiotem ich zainteresowania są także dzieje fabryk produkujących porcelanę, a w szczególności manufaktura porcelany w Żarach, działająca od 1888 do 1945 roku. Systematycznemu powiększaniu ulega zbiór pocztówek, ukazujący przeobrażenia śląskiego krajobrazu. Wystawa porcelany śląskiej jest drugim przedsięwzięciem tego typu, w ubiegłym roku zbiór był pokazywany w Muzeum Miejskim w Tarnowskich Górach. Na ekspozycji możemy obejrzeć wyroby 12 śląskich fabryk, działających na przestrzeni lat 1820 – 1945. Prezentowane są rozliczne elementy zastaw stołowych z delikatnymi często ręcznie zdobionymi filiżankami do mokki czy okazalszymi wazonami, po dzieła figuralne z popiersiem Fryderyka Wielkiego, kropielniczką z Tułowic i epitafiami nagrobnymi. Porcelana, od setek lat urzekająca bielą i sobie tylko właściwą świetlistością jest bardzo trwałym materiałem. Jej przysłowiowej kruchości i delikatności towarzyszy zadziwiająca odporność na upływ czasu. Prezentowane na wystawie obiekty poprzez swoje przeznaczenie, formę i zdobnictwo są czytelnym zapisem ducha i upodobań estetycznych naszych przodków. Umożliwiając zgłębienie ich zainteresowań, uczuć i upodobań.