Agatowa solniczka - najstarsza w wielickiej kolekcji
- od: 8 marca 2021, poniedziałekdo: 22 sierpnia 2021, niedziela
Agatowa solniczka z przykrywką
Piękna agatowa solniczka w kształcie kielicha z przykrywką została niedawno zakupiona przez Muzeum Żup Krakowskich Wieliczka. To wyjątkowe naczynie na sól pochodzi z końca XV w. i jest obecnie najstarszą w wielickiej kolekcji solniczek – kolekcja ta zaliczana jest do najcenniejszych na świecie. Obecnie solniczka jest prezentowana w Zamku Żupnym w Wieliczce na wystawie jubileuszowej „70/70”.
Solniczka wykonana jest ze szlifowanego agatu i ma kształt kielicha zamkniętego przykrywką. Całość ujmuje srebrna i pozłacana oprawa, która zachwyca kunsztownymi ornamentami z poskręcanych, jakby „zeschniętych” liści. Pokrywa zwieńczona jest uchwytem z delikatnymi dekoracjami trójliści. Obiekt ten jest przykładem sztuki wybitnej światowej klasy a także jednym z najpiękniejszych naczyń przyprawowych w wielickiej kolekcji.
Solniczka wyznacznikiem statusu społecznego i prestiżu
Agatowa solniczka jest bardzo rzadkim przykładem późnogotyckiego złotnictwa, które pomaga wyobrazić sobie jak wyglądały luksusowe przedmioty na najbogatszych stołach. Solniczki nie tylko służyły do podawania przyprawy i ozdoby stołu, ale także wyznaczały miejsce dla najważniejszej osoby na uczcie stojąc przed nią. W średniowieczu takie cenne przedmioty, świadczące o potędze i zamożności właściciela, wraz z innymi drogocennymi naczyniami ze skarbców były pokazywane gościom podczas dworskich wydarzeń.
Solniczka a nieprzespane noce króla!
Czy ten niewielki przedmiot mógł być powodem nieprzespanych nocy dla panującego? Okazuje się, że tak. Skoro solniczkę stawiano tylko przed najważniejszą osobą jak zachować się w sytuacji gdy na uczcie jest aż trzech panujących. Przed takim dylematem stanął król Francji Karol V w 1378 r. przyjmując na uczcie cesarza rzymskiego Karola IV i Wacława IV króla Czech i Niemiec. Czy powinien postawić sól przed sobą, cesarzem rzymskim, czy może przed trzecim władcą. Ten dziś pozornie prozaiczny szczegół w przeszłości mógł mieć poważne reperkusje dyplomatyczne. W jaki sposób Karol V wybrnął z trudnej sytuacji? Zdecydował się postawić na stole trzy solniczki, przed każdym z władców. A miał duże możliwości wyboru ponieważ w jego skarbcu znajdowało się 46 solniczek, w tym aż 19 złotych.
Solniczka ochroną przed trucizną?
Czy solniczka może uchronić przed trucizną? Tak, przy czym sprawdzały się tu zamykane saliery jak agatowa solniczka. Trudniej było dosypać truciznę i wymieszać ją z solą. Ponadto solniczka stała przed najważniejszą osobą co ułatwiało jej obserwowanie czy nie zbliża się do niej ktoś niepowołany.
Agatowa solniczka ozdobą jubileuszowej wystawy 70/70
Do 22 sierpnia 2021 r. agatowa solniczka prezentowana jest w Zamku Żupnym w Wieliczce na wystawie jubileuszowej „70/70”.
Wystawa ta została zorganizowana w związku z 70-rocznicą powstania Muzeum Żup Krakowskich Wieliczka. Można na niej zobaczyć obiekty ze zbiorów Muzeum cenne materialnie i ważne historycznie prezentujące różnorodność i bogactwo jego kolekcji. Każdy z nich ma swoją ciekawą historię i inspiruje do opowieści o miejscu i ludziach, z którymi jest związany.
Czasem jest to gotowy scenariusz na intrygujący kryminał jak w przypadku Rogu Bractwa Kopaczy z 1534 r., który został skradziony i sprzedany w Wiedniu gdzie zakupił go Salomon Rothschild, znany bankier i finansista. A potem trwały wieloletnie starania, dzięki którym został sprowadzony do Wieliczki.
Czy ktoś chciałby, żeby jego szef decydował o tym kogo może poślubić? Na pewno nie, a taki absurdalny nakaz obowiązywał w wielickiej kopalni w XIX w. Niestosowanie się do niego kończyło się nawet zwolnieniem z pracy. Ten zadziwiający dokument -„pozwolenie na małżeństwo”, prezentowany jest na wystawie.
Natomiast poza granice Polski zabiera kryształ czystej soli o fioletowym zabarwieniu. Pochodzi z niemieckiej kopalni soli w Merkers. Piękny okaz przypomina niechlubną historię z czasów drugiej wojny światowej. W tej kopalni Niemcy gromadzili skradzione w Europie złoto i dzieła sztuki.
Na wystawie można zobaczyc też fragment dawnej liny szybowej przypomina ona o ich ważnej roli w kopalni. Ich brak mógł wstrzymać funkcjonowanie przedsiębiorstwa. Zaskakuje, że już w przeszłości liny wykorzystywano powtórnie, czyli poddawano je modnemu dziś recyklingowi.
Więcej ciekawych informacji znajduje się na wystawie i stronie internetowej (www.muzeum.wieliczka.pl).
Po zakończeniu wystawy jubileuszowej 70/70 agatowa solniczka będzie prezentowana na wystawie stałej „Solniczki – małe arcydzieła sztuki” w Zamku Żupnym w Wieliczce. Dołączy do wcześniej zakupionej agatowej, ale otwartej solniczki.
Agatowa solniczka
wystawa 70I70
WIELICZKA: Dzień Otwartych Drzwi Muzeum 2017
19 listopada 2017 - 10:00, 16:00
Muzeum w kopalni soli i Zamek Żupny
ul. Daniłowicza i ul Zamkowa Wieliczka
8 694samorozwoj
Wystawa „Sól w Polsce - współczesne ośrodki produkcji”
od: 5 lipca 2017 do: 15 października 2017
Zamek Żupny
Zamkowa 8 Wieliczka
14 871samorozwoj
Podróż ze szczyptą soli
29 września 2017 - 10:00
Zamek Żupny
Zamkowa 8 Wieliczka
12 062samorozwoj
Weekend dla Seniora w Zamku Żupnym w Wieliczce
od: 23 września 2017 do: 24 września 2017
Zamek Żupny
Zamkowa 8 Wieliczka
8 487samorozwoj
WIELICZKA - Europejskie Dni Dziedzictwa 2017
od: 16 września 2017 do: 17 września 2017
Muzeum w kopalni soli i Zamek Żupny
ul. Daniłowicza i ul Zamkowa Wieliczka
12 784samorozwoj
WIELICZKA: Lato w Muzeum – sierpień 2017
od: 21 sierpnia 2017 do: 25 sierpnia 2017
Muzeum w kopalni soli i Zamek Żupny
ul. Daniłowicza i ul Zamkowa Wieliczka
8 920samorozwoj
WIELICZKA: Lato w Muzeum 2017
od: 3 lipca 2017 do: 25 sierpnia 2017
Muzeum w kopalni soli i Zamek Żupny
ul. Daniłowicza i ul Zamkowa Wieliczka
14 635samorozwoj
Święto Soli 2017
11 czerwca 2017 - 10:00
Zamek Żupny
Zamkowa 8 Wieliczka
12 740samorozwoj
Noc Muzeów 2017 w Wieliczce
19 maja 2017 - 19:00
Muzeum w kopalni soli i Zamek Żupny
ul. Daniłowicza i ul Zamkowa Wieliczka
13 530samorozwoj
Pisanki z soli – wielicka specjalność
7 kwietnia 2017 - 09:00
Zamek Żupny
Zamkowa 8 Wieliczka
8 616samorozwoj
Wieliczka na drodze ku niepodległości – tylko do 5 marca
od: 9 listopada 2016 do: 5 marca 2017
Zamek Żupny
Zamkowa 8 Wieliczka
12 818samorozwoj
Wieliczka na drodze ku niepodległości
od: 9 listopada 2016 do: 28 lutego 2017
Zamek Żupny
Zamkowa 8 Wieliczka
15 444samorozwoj
Wieliczka: Ferie w Muzeum 2017
od: 31 stycznia 2017 do: 11 lutego 2017
Muzeum w kopalni soli i Zamek Żupny
ul. Daniłowicza i ul Zamkowa Wieliczka
9 125samorozwoj
Mama, tata i ja -„Karnawałowe tradycje”
15 stycznia 2017 - 10:00
Zamek Żupny
Zamkowa 8 Wieliczka
8 896samorozwoj
„tektonika /e-tektonika”
od: 25 listopada 2016 do: 16 grudnia 2016
ekspozycja Muzeum w kopalni soli
Zamkowa 8 Wieliczka
14 420samorozwoj
WIELICZKA: Dzień Otwartych Drzwi Muzeum 2016
20 listopada 2016 - 09:00, 16:00
Muzeum w kopalni soli i Zamek Żupny
ul. Daniłowicza i ul Zamkowa Wieliczka
12 605samorozwoj
WIELICZKA: Muzeum powstałe z pasji – zwiedź je za 9 zł
od: 20 października 2016 do: 30 października 2016
ekspozycja Muzeum w kopalni soli
Zamkowa 8 Wieliczka
13 179samorozwoj