Akademia Filmu Awangardowego: Twórczość Mai Deren jako prekursorki amerykańskiej awangardy filmowej
- 17 października 2023, wtorek» 17:00
Twórczość Mai Deren jako prekursorki amerykańskiej awangardy filmowej
17.10.2023 (wtorek)
Prowadząca zajęcia: prof. dr hab. Małgorzata Radkiewicz
Filmy zaprezentowane w bloku:
„Sieci popołudnia” (“Meshes of the Afternoon”), reż. Maya Deren i Alexander Hammid, 1943
Film stworzony przez Mayę Deren we współpracy z jej mężem Alexandrem Hammidem jest jednym z kluczowych osiągnięć amerykańskiego kina awangardowego. „Sieci popołudnia” obok późniejszego filmu Mai Deren „Na stałym lądzie” („At Land”) uważa się za prototyp kina feministycznego. Seria onirycznych obrazów, wśród których wykorzystane zostały symbole: klucz, lustro i nóż, odczytywana jest jako proces kształtowania się kobiecej tożsamości. Przywołują one również wątki związane z samopoznaniem zmultiplikowanej postaci, w którą wciela się Maya Deren.
Maya Deren jest określana jako najbardziej wpływowa reżyserka w historii kina, mimo tego że jej filmy są wciąż zbyt mało znane w stosunku do ich rzeczywistego znaczenia. Urodzona w Kijowie w 1917 r., stała się kluczową postacią amerykańskiej awangardy po II wojnie światowej. Stosowane przez nią strategie odnajdziemy dziś w wielu pracach feministycznych reżyserek.
Na podstawie tekstu Andrzeja Pitrusa „Su Friedrich: anektowanie przestrzeni”, w: „Reżyserki kina. Tradycja iwspółczesność”, pod red. Małgorzaty Radkiewicz (2005)
„Rytuał w przetworzonym czasie” („Ritual in Transfigured Time”), reż. Maya Deren, 1946
Już tytuł filmu jest nawiązaniem do rytualnych praktyk religijnych, a zarazem przejścia jednostki z jednego stanu w drugi. W pierwszej części „Rytuału w przetworzonym czasie” widzimy kobietę (gra ją Maya Deren), która zwija wełnę w swoistym transie oddanym za pomocą zwolnionego tempa kamery. W kolejnej przenosimy się na bankiet, którego uczestnicy wykonują gesty utrzymane w tanecznym rytmie. Deren zaznaczała, że interesowała ją w tym filmie emocjonalna ciągłość ruchu różnych osób. Film jest zarazem eksploracją relacji między ruchem a jego obrzędowym charakterem. W filmie obok Mai Deren występują m.in. Rita Christiani i Anaïs Nin.
Maya Deren jest określana jako najbardziej wpływowa reżyserka w historii kina, mimo tego że jej filmy są wciąż zbyt mało znane w stosunku do ich rzeczywistego znaczenia. Urodzona w Kijowie w 1917 r., stała się kluczową postacią amerykańskiej awangardy po II wojnie światowej. Stosowane przez nią strategie odnajdziemy dziś w wielu pracach feministycznych reżyserek.
Na podstawie tekstu Urszuli Tes „Maya Deren wśród artystek awangardowych: Shirley Clarke i Yvonne Rainer”, w: „Reżyserki kina. Tradycja i współczesność”, pod red. Małgorzaty Radkiewicz (2005)
„Medytacja na temat przemocy” (“Meditation on Violence”), reż. Maya Deren, 1948, 10’
Maya Deren w „Medytacji na temat przemocy” (“Meditation on Violence”) zwraca uwagę na “rytualną formę ruchu, jego znaczenie i siłę oddziaływania”. Reżyserka do filmu poświęconego zagadnieniu medytacji na temat przemocy zaprosiła mistrza sztuk walki Chao-Li Chi. „Przygotowany przez niego układ zostaje zaprezentowany w dwóch odsłonach. Pierwsza, bardziej statyczna, pokazuje półnagiego performera w zamkniętej przestrzeni na jasnym tle, na którym przybierane przez niego figury zostają powtórzone w postaci cieni. (…) W drugiej ta sama postać mężczyzny pojawia się w egzotycznym, rytualnym stroju, ale w otwartej przestrzeni, pozwalającej na znacznie bardziej dynamiczne ruchy”. W “Meditation on Violence” zbudowany nastrój skupienia i uważności, z jaką Chao-Li Chi wykonuje swoją choreografię, został w filmie wzmocniony przez muzykę Teiji Ito.
Maya Deren jest określana jako najbardziej wpływowa reżyserka w historii kina, mimo tego że jej filmy są wciąż zbyt mało znane w stosunku do ich rzeczywistego znaczenia. Urodzona w Kijowie w 1917 r., stała się kluczową postacią amerykańskiej awangardy po II wojnie światowej. Stosowane przez nią strategie odnajdziemy dziś w wielu pracach feministycznych reżyserek.
Źródło cytowania: M. Radkiewicz, „Maya Deren – prekursorka amerykańskiej awangardy filmowej”, w: „Historie filmu awangardowego”, pod red. Ł. Ronduda, G. Sitek, Fundacja Okonakino, Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie, Korporacja Ha!art, Warszawa-Kraków 2020, s. 100.
“Divine Horsemen – the Living Gods of Haïti”, reż. Cherel Ito, Teiji Ito, Maya Deren, USA 1985, 52’
Maya Deren materiały filmowe z Haiti zbierała przez lata, opisywała, ale nigdy nie zmontowała w jedną całość, wahając się nad wyborem formy. Śmierć uniemożliwiła reżyserce finalizację projektu. Film dokumentalny noszący ten sam tytuł co książka Mai Deren “Bogowie haitańskiego wudu” (“Divine Horsemen: The Living Gods of Haiti”) został wyreżyserowany po jej śmierci przez drugiego męża Teiji Itō oraz jego ówczesną żonę Cherel Itō. Utwór być może nie odpowiada planowanej przez twórczynię wizji. Książka Mai Deren ukazała się po raz pierwszy w 1953 roku.
“Celem publikacji Deren było, jak sama zaznacza w przedmowie, pokazanie, że ‘haitański taniec nie był sam w sobie formą taneczną, lecz częścią większej całości – mitologicznego rytuału’. Dlatego w czasie spędzanym pośród haitańskiej społeczności zwracała uwagę na powiązania tańca z innymi rytuałami, jak bębnienie, oraz na jego związki z innymi kulturami – hiszpańską, indiańską, afrykańską, widoczne także w języku i terminologii wudu. Podkreśla też, że mimo niechęci władz lokalnych do wudu ona sama uważa, iż jest to ‘religia wielkiego formatu, używająca rzadkiej poetyckiej wizji oraz artystycznej ekspresji’. Obserwując elementy tej ekspresji, nie chciała, jak badacze, ani ich gromadzić, ani całościowo zaprezentować. Chodziło jej natomiast o ‘określenie metafizycznych zasad stanowiących ich podłoże i przedstawienie ich w kategoriach kontekstu kulturowego’, w sposób zrozumiały i przekonujący dla czytelników nie będących wyznawcami wudu”.
Źródło cytowania: Małgorzata Radkiewicz, “Refleksje zza kamery. Reżyserki o kinie i formie filmowej”, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Fundacja Okonakino, Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie, Kraków-Warszawa 2022, s. 90.
***
Bezpieczne zakupy w Bilety24. W przypadku odwołania wydarzenia, gwarantujemy automatyczny zwrot środków potwierdzony komunikatem wysyłanym na adres e-mail, podany podczas zakupu.
Pokaz polskiej sztuki video
20 maja 2006 - 18:00
Galeria Program
Gen. Andersa 20 Warszawa
57 448kino
Rozumiem jak się czujesz
3 czerwca 2006 - 18:00
Redakcja magazynu o sztuce Sekcja
Foksal 11 Warszawa
56 825kino
Powtórzenie
11 października 2006 - 17:00
REDakcja Krytyki Politycznej
Chmielna 26 m. 19, domofon 319 Warszawa
56 317kino
Hero
29 sierpnia 2006 - 21:15
Pola Mokotowskie
56 632kino
Godzina pąsowej róży
22 sierpnia 2006 - 21:15
Pola Mokotowskie
56 017kino
Pociągi pod specjalnym nadzorem
8 sierpnia 2006 - 21:15
Pola Mokotowskie
55 607kino
Kobieta z sąsiedztwa
1 sierpnia 2006 - 21:15
Pola Mokotowskie
55 142kino
Zestaw bajek
25 lipca 2006 - 21:45
Pola Mokotowskie
54 394kino
Postrzyżyny
18 lipca 2006 - 21:45
Pola Mokotowskie
54 033kino
Dom latających sztyletów
11 lipca 2006 - 21:45
Pola Mokotowskie
52 591kino
Cykl kina francuskiego
7 lipca 2006 - 21:45
Park Skaryszewski
51 811kino
Niespodzianka filmowa
25 sierpnia 2006 - 21:15
Park Skaryszewski
51 360kino
Historia Marii i Juliena
18 sierpnia 2006 - 21:15
Park Skaryszewski
51 103kino
400 batów
4 sierpnia 2006 - 21:15
Park Skaryszewski
68 189kino
Hieny
21 lipca 2006 - 21:45
Park Skaryszewski
50 541kino
Święty Mikołaj to smieć
14 lipca 2006 - 21:45
Park Skaryszewski
50 407kino
Ostatnie metro
7 lipca 2006 - 21:45
Park Skaryszewski
50 403kino