Kurator: Ks. dr Marek A. Rostkowski, OMI

Dyrektor Biblioteki Papieskiego Uniwersytetu Urbanianum i Papieskiej Biblioteki Misyjnej w Watykanie i Wiceprezydent Europejskiego Stowarzyszenia Bibliotek Teologicznych (BETH).

Głównym celem ekspozycji jest przybliżenie historii 1050-letnich relacji państwa polskiego ze Stolicą Apostolską. Dziś jesteśmy na takim etapie historii, kiedy bardzo ważna staje się pamięć o naszych korzeniach. Ekspozycja – poprzez prezentację historii chrześcijaństwa na ziemiach polskich – pokazuje jednocześnie, jak można budować jedność, solidarność i braterstwo. Lux in Oriente (Światło na Wschodzie) odnosi się do wydarzeń sprzed ponad tysiąca lat, kiedy to państwo polskie przyjęło chrześcijaństwo. Z kolei terminem Lux ex Oriente (Światło ze Wschodu) określamy całą polską działalność ewangelizacyjną na przestrzeni wieków aż po dzień dzisiejszy – mówi kurator wystawy ks. dr Marek Rostkowski. Dodaje jeszcze, że ekspozycja przyjmie formę opowieści o postaciach – postaciach kluczowych dla okresu omawianego w każdej kolejnej części wystawy.

Zatem wystawa będzie się składać z pięciu części:

I. Polska Piastów (m.in. chrzest, Dagome iudex, śmierć św. Wojciecha, erygowanie struktur kościelnych, koronacja Bolesława Chrobrego, męczeństwo św. Stanisława Bpa, św. Jadwiga).

II. Polska Jagiellonów (m.in. odnowienie Uniwersytetu Jagiellońskiego, chrzest Litwy, św. Kazimierz, tytuł prymasa Polski, Jan Łaski, Stanisław Hozjusz, Unia brzeska).

III. Rzeczpospolita Obojga Narodów (m.in. wolność religijna, wojny z Turcją, Jan III Sobieski, nuncjatura w Polsce).

IV. W niewoli (m.in. XIX w., powstanie listopadowe, powstanie styczniowe).

V. Wiek XX – wiek krwi i chwały. Zwieńczeniem będzie ukazanie postaci Jana Pawła II, który połączył historię Polski z historią Stolicy Piotrowej.

Ekspozycja będzie obejmować przedmioty wystawione po raz pierwszy w Polsce (w większości eksponaty pokazane po raz pierwszy w historii), pochodzące ze zbiorów Watykanu (Apostolskiej Biblioteki Watykańskiej, Fabryki św. Piotra, Zakrystii Papieskiej, Urzędu Papieskich Celebracji Liturgicznych, Muzeum i Archiwum Kongregacji Ewangelizacji Narodów, dawnej „de Propaganda Fide”, Tajnego Archiwum Watykańskiego, Papieskiej Biblioteki Misyjna), a także ze zbiorów polskich diecezji (muzeów i archiwów z Krakowa, Poznania, Wrocławia, Kielc, Jasnej Góry, Lichenia), eksponaty z kolekcji państwowych (Biblioteki Narodowej, Zamku Królewskiego w Warszawie, Muzeum Narodowego w Poznaniu, Muzeum Narodowego w Warszawie, Muzeum Narodowego w Krakowie, Muzeum Narodowego w Gdańsku, Muzeum Początków Państwa Polskiego Gnieźnie i Muzeum w Lublinie) oraz z kolekcji prywatnych.

Najważniejsze obiekty:

I. Polska Piastów: • Dagome iudex – po raz pierwszy wystawiony w Polsce. Jest to najstarszy zachowany dokument donacyjny władcy identyfikowanego z księciem Polski Mieszkiem I (zm. 992), darowujący państwo, nazwane „państwem gnieźnieńskim”, w opiekę Stolicy Apostolskiej. Do naszych czasów zachowało się 6 odpisów, z tego najstarszy w Kodeksie watykańskim łacińskim 3833, który będzie na wystawie (z watykańskiej Biblioteki Apostolskiej). • Rocznik świętokrzyski (zwany dawnym) to najstarszy polski rocznik zachowany w oryginale. Zawiera wpisy dotyczące przybycia Dąbrówki do Mieszka w 965 roku i przyjęcia chrztu przez Mieszka w roku 966 (Biblioteka Narodowa). • Kronika polska Wincentego Kadłubka – kronika historii Polski obejmująca dzieje od czasów pradawnych po rok 1202 (Biblioteka Narodowa).

II. Polska Jagiellonów: • Psałterz Floriański – pochodzi z końca XIV wieku. Bywa także zwany Psałterzem królowej Jadwigi (Biblioteka Narodowa). • Jan Długosz, Catalogus archiepiscoporum Gnesnensium, Kraków, 1531–1535. Katalog arcybiskupów gnieźnieńskich, bogato ilustrowany przez Stanisława Samostrzelnika – obiekt bardzo rzadko wystawiany w oryginale (Biblioteka Narodowa). • Antyfonarz Jana Łaskiego, Polska, 1523 (Kolegiata w Łasku).

III. Rzeczpospolita Obojga Narodów: • Pierwsze wydanie Biblia Sacra Arabica, która była przeznaczona do użytku przez chrześcijan żyjących na terenach opanowanych przez islam. Tłumaczenie tekstu na język arabski i przygotowanie zajęły 44 lata (Biblioteka Papieskiego Uniwersytetu Urbaniana). • Kapa i stuła papieża Urbana VIII (1568–1644). Jest jednym z niewielu paramentów liturgicznych pochodzących sprzed roku 1800 zachowanych w zbiorach watykańskich (Urząd Papieskich Celebracji Liturgicznych, Watykan). • Pierwsze wydanie Pisma św. w języku ormiańskim, zachowane do dnia dzisiejszego tylko w kilku egzemplarzach na świecie (Biblioteka Papieskiego Uniwersytetu Urbaniana).

IV. W niewoli (XIX w.): • Tiara papieża Piusa IX (1846–1878), Gandawa, 1871 (Urząd Papieskich Celebracji Liturgicznych, Watykan). • Polski przekład bulli papieskiej Piusa IX Ineffabilis o Niepokalanym Poczęciu NMP. Tekst dokumentu został napisany na 29 bogato ilustrowanych miniaturami kartach papieru, którym towarzyszą 22 bibułkowe strony z komentarzem do ilustracji. Miniatury pokazują najważniejsze sceny, miejsca i postaci z historii Polski od momentu przyjęcia chrztu do powstania Królestwa Kongresowego. Jest to jedyny egzemplarz na świecie (Watykańska Biblioteka Apostolska). • Tiara papieża Leona XIII (1810–1903), Bolonia, 1903 (Urząd Papieskich Celebracji Liturgicznych, Watykan).

V. Wiek XX – wiek krwi i chwały: • Tiara papieża Piusa XI (1857–1939) (Urząd Papieskich Celebracji Liturgicznych, Watykan). • Ornaty milenijne (1966) ofiarowane papieżowi Pawłowi VI. Z okazji uroczystych obchodów 1000-lecia chrztu Polski na Jasnej Górze zostały przygotowane dwa ornaty przeznaczone dla głównego celebransa – papieża Pawła VI. Na skutek odmowy władz komunistycznych nie doszło do tej wizyty. Ornaty zostały więc przewiezione przez prymasa Stefana Wyszyńskiego do Watykanu, a papież odprawił w jednym z nich Eucharystię w intencji Polski (Urząd Papieskich Celebracji Liturgicznych, Watykan). • Dokument potwierdzenia wyboru papieża Jana Pawła II (Urząd Papieskich Celebracji Liturgicznych, Watykan).

Do wystawy przygotowywany jest katalog oraz program edukacyjny (szczegóły wkrótce w serwisie www.mng.gda.pl oraz w mediach społecznościowych. Zwiedzającym, ale także tym którzy nie będą mogli obejrzeć wystawy w Gdańsku zostanie udostępniony mobilny przewodnik w bezpłatnej aplikacji QRtag (na razie w systemie Android, w wkrótce także dla użytkowników systemu IOS).

Patronat Honorowy:

Beata Szydło Prezes Rady Ministrów

Komitet Organizacyjny:

Andrzej Jaworski Przewodniczący

Ks. Marek Rostkowski, OMI Wiceprzewodniczący

Karolina Helmin-Biercewicz Sekretarz

Wojciech Bonisławski Członek

Michał Stępniewski Członek

Komitet Honorowy:

Piotr Gliński I Wicepremier i Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego

Beata Kempa Szefowa Kancelarii Prezesa Rady Ministrów

Jarosław Sellin, Sekretarz Stanu w Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego

Vinzenco Manno Ambasador Suwerennego Zakonu Kawalerów Maltańskich

Mieczysław Struk Marszałek Województwa Pomorskiego

Pawel Adamowicz Prezydent Miasta Gdańska

kard. Fernando Filoni Prefekt Kongregacji ds. Ewangelizacji Narodów

kard. Angelo Comastri Przewodniczący Administracji Bazyliki św. Piotra w Rzymie

kard. Stanisław Ryłko Przewodniczący Papieskiej Rady ds. Świeckich

kard. Gianfranco Ravasi Przewodniczący Papieskiej Rady ds. Kultury

kard. Zenon Grocholewski były Prefekt Kongregacji ds. Edukacji Katolickiej

abp Sławoj Leszek Głódź Metropolita Gdański,

abp Jean-Louis Bruguès Archiwista i Bibliotekarz S.R.C.

mons. Guido Marini Mistrz Papieskich Celebracji Liturgicznych

mons. Cesare Pasini Prefekt Watykańskiej Biblioteki Apostolskiej

Miejsce: Muzeum Narodowe w Gdańsku/Oddział Zielona Brama (ul. Długi Targ 24, 80-828 Gdańsk)

Bilety: 1 zł, wstęp bezpłatny dla uczestników Światowych Dni Młodzieży

Wizyta: wtorek – niedziela 10.00–17.00

tel. +48 58 307 59 12

www.mng.gda.pl