Najcenniejsze i najciekawsze odkrycia archeologiczne dokonane na terenie powiatu gliwickiego – po raz pierwszy zaprezentowane w ramach jednej wystawy w Zamku Piastowskim. Od znalezisk pochodzących z epoki lodowcowej, kiedy to w dolinie Kłodnicy przebywali „łowcy reniferów”, przez epokę brązu i żelaza po średniowiecze i czasy nowożytne. Ekspozycja „Przeszłość powiatu gliwickiego. Vademecum archeologiczne” to swoisty wehikuł czasu. Znajdują się na niej między innymi liczące około 10 tysięcy lat zabytki z radiolarytu – surowca, z którego wyroby występują prawie wyłącznie w naszych okolicach, skarb brązowych siekierek z Czarkowa, wyposażenie grobu wojownika z Pławniowic z II w. n.e. wraz z rytualnie zniszczonym mieczem, brakteaty – późnośredniowieczne monety odkryte w Chudowie i „kamenec”. To jedyne jak dotąd znalezione na terenie Polski naczynie służące jako mały piecyk lub – co bardziej prawdopodobne – do wyrobu świeczek. Na wystawie zobaczymy również jeden z najbardziej rozpoznawalnych eksponatów gliwickiego Muzeum – szkielet mamuta odkryty w Pyskowicach. Wystawie towarzyszy popularno-naukowa publikacja „Przeszłość powiatu gliwickiego. Vademecum archeologiczne”. Autorami książki, pomyślanej jako przewodnik dla wszystkich miłośników i pasjonatów archeologicznej przeszłości regionu są kuratorzy wystawy – archeolodzy Monika Michnik i Radosław Zdaniewicz.