CYMESY ŻYDOWSKIEJ KULTURY

odsłona III

Zapraszamy na trzecie już spotkanie z kulturą żydowską w Gliwickim Teatrze Muzycznym. Mamy nadzieję, że poprzednie dwie edycje przybliżyły Państwu, choć w minimalnym stopniu, jej różnorodność i niezwykły koloryt.

Była okazja, by skosztować żydowskich smakołyków, własnoręcznie wyciąć oryginalne ozdoby, posłuchać tradycyjnej muzyki. Teraz nadszedł czas na samodzielne próby gotowania. Część z Państwa zapewne chętnie spróbuje swych sił w warsztatach śpiewu w jidysz. Posłuchamy charyzmatycznego zespołu Pressburger Klezmer Band oraz recitalu pieśni polskich i żydowskich w wykonaniu Sławy Przybylskiej. Obejrzymy „Austerię” – poruszający film Jerzego Kawalerowicza, oparty na prozie Juliana Stryjkowskiego.

W nasze kulturowe poszukiwania chcemy włączyć również dzieci. Przygotowaliśmy dla nich warsztaty plastyczno-literackie. Wielkim wydarzeniem tegorocznych Cymesów będzie zapewne koncert Moskiewskiego Chóru Kantorów „Hasidic Cappella” – gwiazda IV Festiwalu Kultury Żydowskiej „Warszawa Singera”.

Mamy nadzieję, że nasza impreza odsłoni przed Państwem kolejne uroki tej niezwykłej, egzotycznej dla nas kultury.

8 września 2007 godz. 11.30

CZYTAMY I MALUJEMY SINGERA – warsztaty literacko-plastyczne dla dzieci

Czyta: Bernard Krawczyk

Warsztaty plastyczne prowadzi: Aleksander Smoliński

Dwa w jednym – czyli głośne czytanie i niebanalne zajęcia plastyczne. Taką propozycję przygotowaliśmy dla młodych uczestników warsztatów. Literacką podstawą będą znakomite powiastki Isaaka Bashevisa Singera wybrane z tomu „Opowiadania dla dzieci”. Motyw przewodni warsztatów plastycznych stanowić będzie tradycyjna żydowska zabawka drejdel – rodzaj bączka służącego do gry, w którą żydowskie dzieci bawiły się w czasie wieczorów święta Chanuki. Uczestnicy sobotnich zajęć własnoręcznie wykonają swoje drejdle, by potem z zapałem oddać się tej oryginalnej grze. Zwycięzcy zostaną nagrodzeni.

godz. 14.30

ZAŚPIEWAJMY W JIDYSZ – warsztaty wokalne dla młodzieży i dorosłych

Prowadzi: Marek Ravski

Warsztaty dla wszystkich, którzy lubią śpiew, nawet jeśli towarzyszy on tylko porannemu goleniu. Marek Ravski nauczy uczestników warsztatów kilku prostych piosenek w języku jidisz. Artysta jest absolwentem wydziału wokalno-aktorskiego warszawskiej Akademii Muzycznej. Dysponuje wspaniałym, niskim i ciepłym głosem, którym posługuje się z wielką umiejętnością, wspartą talentem aktorskim oraz swobodą poruszania się w różnych gatunkach. Jego wielką pasją jest muzyka żydowska – śpiewa piosenki w języku jidisz akompaniując sobie na gitarze klasycznej. Możliwości i umiejętności wokalne Marka Ravskiego poparte są rzetelną pracą nad głosem. Artysta chętnie dzieli się nimi, ucząc indywidualnie oraz prowadząc warsztaty dla – jak sam to określa – „chcących wyzwolić swój głos do pełnego, swobodnego mówienia i śpiewania”.

godz. 17.30

RAZEM Z BRAĆMI – recital Sławy Przybylskiej

Sława Przybylska – nazwana przed laty przez Lucjana Kydryńskiego „polską Juliette Greco” – swoją karierę rozpoczęła w Warszawie pod koniec lat 50. od występów w Klubie „Stodoła” i zwycięstwa w konkursie muzycznym Polskiego Radia. Ogromną popularność przyniosła jej piosenka „Pamiętasz była jesień” z filmu Jerzego Hasa „Pożegnania”. Potem były dekady popularności, występów na festiwalach, mnóstwo nagrań i płyt. Ta jedna z najpopularniejszych piosenkarek lat 60. jest obecnie zaliczana do wybitnych interpretatorek pieśni żydowskich. Źródeł jej pasji szukać należy w dzieciństwie, gdy jako 7-letnia dziewczynka była świadkiem zagłady Żydów w rodzinnym Międzyrzecu Podlaskim. „Wszystko, co teraz robię śpiewając piosenki żydowskie, to mój osobisty hołd, pomnik pamięci ku czci pomordowanych, w tym również koleżanek. Gdy śpiewam o getcie, potrafię się tam w jednej sekundzie przenieść”. Artystce towarzyszyć będą: Janusz Tylman – fortepian oraz Jan Krzyżanowski – prowadzenie wieczoru.

godz. 20.30 - WYDARZENIE!!!

Gala wieczorna - Koncert Moskiewskiego Chóru Kantorów HASIDIC CAPPELLA

Męski chór kantorów Hasidic Cappella został założony w 1991 roku. Pod obecną nazwą występuje od 1998 roku – wcześniej znany był jako Żydowski Chór Męski. Złożony z absolwentów i studentów wyższych szkół muzycznych, działa przy moskiewskiej synagodze Marina Roscha. Nawiązuje do tradycji dziewiętnastowiecznych chórów synagogalnych, które funkcjonowały na terenie Europy Wschodniej. W swoim repertuarze Hasisic Cappella ma przede wszystkim muzykę liturgiczną, ale również utwory ludowe oraz współczesne kompozycje chóralne. Wykonuje także kompozycje klasyczne oraz narodowe pieśni z wielu stron świata.

Moskiewski chór przyjmowany jest entuzjastycznie we wszystkich miejscach, w których koncertuje. A było ich do tej pory bardzo wiele, zarówno na terenie Rosji i byłych republik Związku Radzieckiego, jak też w krajach Europy i innych kontynentów. Polskę chór Hasidic Cappella odwiedzał już kilkakrotnie – wrześniowa wizyta związana jest m.in. z udziałem chóru w IV Festiwalu Kultury Żydowskiej „Warszawa Singera”.

1. września 2007

godz. 12.00

XXIII KRAKOWSKI SALON POEZJI W GLIWICACH – wydanie specjalne - Poezja żydowska

Wiersze poetów reprezentujących różne epoki czytać będzie Bernard Krawczyk – aktor Teatru Śląskiego im. Stanisława Wyspiańskiego w Katowicach.

godz. 14.30

KUCHNIA ŻYDOWSKA – warsztaty kulinarne i degustacja potraw

Prowadzenie: Izabella Grynsztajn

Kuchnia żydowska łączy w sobie nawyki kulinarne z wielu miejsc, w których przez całe stulecia mieszkali Żydzi. Zawiera w sobie wpływy kuchni Środkowego Wschodu, śródziemnomorskiej, hiszpańskiej, niemieckiej oraz wschodnioeuropejskiej.

Najważniejszą jej cechą jest ścisłe przestrzeganie koszerności: religijnego podziału pokarmów na koszerne – czyste (dozwolone) i trefne – nieczyste (zakazane). Potrawy kuchni żydowskiej wyróżniają się obfitością przypraw: gałki muszkatołowej, goździków, szafranu i kminku, dużo w nich cebuli i czosnku, a miód i cukier używany jest nie tylko do deserów, ale również dań mięsnych i rybnych. Kulinarna różnorodność i oryginalność sprawia, że kuchnia ta ma wielu zwolenników na świecie, a smakoszom nieobce są tak egzotyczne nazwy jak czulent, kugel, knyszes, maca, cymes czy bubele. Niektóre z nich zostaną przygotowane przez uczestników warsztatów pod okiem wytrawnej znawczyni kuchni żydowskiej Izabelli Grynsztajn z Łodzi.

godz. 17.00

Cymes filmowy: AUSTERIA (1983 r.)

Spojrzenie na zapomniany świat Żydów polskich, ich kulturę, filozofię, obyczajowość, religię i humor. O filmowej wersji „Austerii” głośno było jeszcze w trakcie produkcji. Ekranizacja jednej z najwybitniejszych powieści Juliana Stryjkowskiego wzbudzała zrozumiałe zainteresowanie. Potem przyszła premiera w Chicago, polska premiera w czasie „Konfrontacji”, wreszcie Złote Lwy '84 – główna nagroda Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdańsku.

Rok 1914. Pierwszy dzień i pierwsza noc I wojny światowej. Przy drodze do małego galicyjskiego miasteczka stoi karczma, tytułowa austeria, prowadzona przez starego, mądrego Żyda Taga (w tej roli wspaniały Franciszek Pieczka). Znajdują w niej schronienie uciekinierzy zagrożeni kozackim pogromem. Są wśród nich bogaci, wyemancypowani Żydzi z miasteczka. Są chasydzi – mistycy i fanatycy religii, niezdający sobie sprawy z tego, co się dzieje wokół nich. Na tle tej barwnej zbiorowości rysuje się wyrazista postać Taga, filozofa i wolnomyśliciela, mającego świadomość nadciągającej katastrofy. Pełen trzeźwego sceptycyzmu otacza wszakże ciepłem i serdecznością wszystkich, których jego austeria przygarnęła na tę noc. Przeczuwa, że z nadejściem dnia nadejdzie także zagłada.

• Reżyseria: Jerzy Kawalerowicz
• scenariusz: Tadeusz Konwicki, Jerzy Kawalerowicz i Julian Stryjkowski
• Zdjęcia: Zygmunt Samosiuk
• Obsada: Franciszek Pieczka, Wojciech Pszoniak, Jan Szurmiej, Szymon Szurmiej, Ewa Domańska, Liliana Głąbczyńska, Wojciech Standełło, Gołda Tencer i inni

– godz. 19.30

Gala wieczorna - Cymesowe smakołyki i koncert zespołu PRESSBURGER KLEZMER BAND

Finałowy wieczór tegorocznych Cymesów wypełni koncert znakomitego zespołu ze Słowacji połączony z drobnymi atrakcjami kulinarnymi. Pressburger Klezmer Band powstał w 1995 roku w Bratysławie (zwanej też Pressburgiem) – jest pierwszym i uznawanym za najlepszy słowackim zespołem grającym muzykę klezmerską. Od 1997 roku muzycy regularnie występują na scenach w kraju oraz w Europie. W swojej twórczości wykorzystują elementy klasyki, jazzu, reggae, latino, motywy cygańskie i bałkańskie, ale całość jest głęboko osadzona w tradycji klezmerskiej. Od 2004 roku współpracują z André Ochodlo – pieśniarzem, dyrektorem Teatru „Atelier” w Sopocie – prezentując wspólny projekt „Shalom” dedykowany pamięci Agnieszki Osieckiej.

Wydarzenie towarzyszące

Wystawa prac Hanny Kośmickiej „Śladami Chagalla”

Hanna Kośmicka prowadzi swoją pracownię i galerię artystyczną „W Krzywym Domku” w Sopocie. Jest autorką kilkuset wzorów pacynek i palcynek. Tworzy też niezwykle oryginalne obrazy inspirowane twórczością Marca Chagalla. „Chagallki” to lalki uszyte ze szmatek. Ich tłem są tkaniny, dzianiny i włóczki uzupełnione rysunkiem, a czasem drewnianym okienkiem lub niemal prawdziwymi skrzypeczkami. Bohaterami tych obrazków są ludzie: zakochani, zamyśleni lub zajęci swoimi sprawami, zwierzęta o mądrych, „ludzkich” oczach i pochylone nad nimi zatroskane anioły. Tak „jak malował pan Chagall”...

Wystawę będzie można oglądać w foyer Ruin Teatru Miejskiego.

Uwaga!

Po koncertach sprzedawane będą płyty występujących zespołów: Hasidic Cappella oraz Pressburger Klezmer Band. Będzie również możliwość nabycia wybranej pracy Hanny Kośmickiej – autorki wystawy „Śladami Chagalla”.