JAN LEBENSTEIN | FOLWARK ZWIERZĘCY I INNE GRAFIKI
Jan Lebenstein, z cyklu: Folwark Zwierzęcy
- od: 2 lipca 2020, czwartekdo: 9 sierpnia 2020, niedziela
2 lipca - 9 sierpnia 2020 | sala kameralna
*Dla zwiedzających wystawa zostanie otwarta 3 lipca (piątek)
George Orwell skończył pisać Folwark zwierzęcy w 1944 roku. Mimo późniejszego rozgłosu, który przyniosła mu ta alegoryczna opowieść, początki zaistnienia Folwarku zwierzęcego na rynku wydawniczym były trudne. Orwell spotkał się z cenzurą i niechęcią rodzimych wydawnictw, które obawiały się wydźwięku, jakie to bezkompromisowe dzieło mogło przynieść. Jawna krytyka sowieckiego totalitaryzmu, satyryczne ukazanie wypaczeń rewolucji społecznej, nawet na zachodzie Europy spotkały się z konformistyczną postawą inteligencji. Książka ukazała się ostatecznie w 1945 roku w oficynie Secker and Warburg w Wielkiej Brytanii.
Jan Lebenstein wykonał cykl grafik ilustrujących Folwark zwierzęcy w 1974 roku. Przebywał wtedy na emigracji w Paryżu, w 1971 roku przyjął francuskie obywatelstwo. Lebenstein, artysta konsekwentny, osobny i niezależny sięgał chętnie do klasyki, tekstów znaczących i uniwersalnych. Oprócz Folwarku zwierzęcego zilustrował Księgę Hioba, Księgę Rodzaju, wykonał znakomite prace ilustrujące Apokalipsę oraz szereg ilustracji do opowiadań Gustawa Herlinga-Grudzińskiego.
Ten odważny tekst autorstwa Orwella zyskał znakomite uzupełnienie w postaci kilkudziesięciu dzieł: teki litografii składającej się z 10 prac oraz rysunków, które zostały umieszczone we włoskiej edycji wydania tej książki.
Grafiki prezentowane na olsztyńskiej wystawie były częścią pierwszego polskiego wydania Folwarku Zwierzęcego – alegorycznej opowieści o komunizmie, który zawiódł pokładane w nim nadzieje na lepszą przyszłość, zakazanej przez cenzurę w Polsce niemal do upadku ustroju komunistycznego.
Jak pisał George Orwell w liście do Dwighta Macdonalda: „Folwark zwierzęcy miał być przede wszystkim satyrą na rewolucję rosyjską. Jednak, jak podkreślam, przesłanie utworu jest szersze: chciałem wyrazić, iż ów szczególny rodzaj rewolucji (...) może doprowadzić jedynie do zmiany władców. Mój morał brzmi tak oto: rewolucje mogą przynieść radykalną poprawę, gdy masy będą czujne i będą wiedzieć, jak pozbyć się swych przywódców, gdy tamci zrobią, co do nich należy."[1]
Do pierwszego brytyjskiego wydania książki, Orwell planował dodać jako wstęp tekst Wolność prasy, rezygnując z tego ostatecznie. Szeroko nakreśla w nim ówczesne nastroje panujące wśród inteligencji. „Wiem, że nasza inteligencja ma wiele powodów do przejawiania bojaźni i nieszczerości, znam też na pamięć argumenty, którymi tłumaczy swoją postawę. Darujmy sobie jednak chociaż ględzenie o obronie wolności przeciw faszyzmowi. Jeśli bowiem wolność ma być dla nas z czymś równoznaczna, to przede wszystkim z prawem do głoszenia tego, czego inni nie chcieliby usłyszeć.”[2]
Historia lubi zataczać koło, a ludzkość nie uczy się na błędach poprzednich pokoleń, podążając za instynktami i bezkrytycznie wierząc w idee, które przez indoktrynację przyjmuje za swoje własne. Orwell pisał Folwark zwierzęcy jako swego rodzaju ostrzeżenie przed totalitaryzmem i dyktaturą władzy. Jan Lebenstein, ilustrował ten tekst mając za sobą doświadczenia życia w systemie totalitarnym. Żaden z artystów nie podejrzewał, jak bardzo aktualne pozostanie jego dzieło.
Cykl dziesięciu litografii ilustrujących opowieść Orwella oraz pozostałe grafiki Jana Lebensteina prezentowane w olsztyńskiej Galerii Sztuki BWA pochodzą z kolekcji Jerzego Kurowskiego, autora wystawy Słynne płyty - słynne okładki prezentowanej w BWA w 2017 roku oraz książki o tym samym tytule.
[1] Za Bartłomiej Zborski: Od tlumacza w George Orwell: Folwark zwierzęcy, Warszawskie Wydawnictwo Literackie Muza, 2020, str. 131
[2] George Orwell: Wolność prasy w George Orwell: Folwark zwierzęcy, Warszawskie Wydawnictwo Literackie Muza, 2020, str. 20
JAN LEBENSTEIN
Urodził się w 1930 roku w Brześciu Litewskim, zmarł w roku 1999 w Krakowie. Jeden z najbardziej znanych polskich malarzy i grafików. Studiował w warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych (1948-1954) w pracowni Artura Nachta-Samborskiego. Debiutował na wystawie Przeciw wojnie, przeciw faszyzmowi w warszawskim Arsenale w 1955 roku. W 1959 otrzymał Grand Prix na I Międzynarodowym Biennale Młodych w Paryżu za cykl obrazów Figury osiowe. Od tego czasu mieszkał na stałe w Paryżu. W swojej twórczości tematy czerpał z klasycznych tekstów, literatury starożytnej, mitologii, Biblii. Związany był ze środowiskiem paryskiej Kultury, kręgiem Instytutu Literackiego, redakcją Zeszytów Literackich. W 1976 roku otrzymał Nagrodę Fundacji im. Alfreda Jurzykowskiego z Nowego Jorku, a w 1987 został laureatem niezależnej Nagrody im. Jana Cybisa. Największa oficjalna krajowa (retrospektywna) wystawa dorobku artysty odbyła się w warszawskiej Zachęcie dopiero w roku 1992. Jego prace znajdują się w zbiorach m.in. Muzeum Narodowego w Warszawie, Krakowie, Poznaniu, Wrocławiu, kolekcjach prywatnych oraz w Museum of Modern Art w Nowym Jorku i Nationale d`Art Moderne w Paryżu.
Wernisaż wystawy BESTIARIUM
19 maja 2016 - 17:00
Kamienica Naujacka
Dąbrowszczaków 3 Olsztyn
11 203sztuka
Noc Muzeów
14 maja 2016 - 19:00.
Tartak Raphaelsonów MOK
Knosały 3b Olsztyn
10 993sztuka
Dzień św. Floriana: Prezentacja Eksponatu Miesiąca
4 kwietnia 2016 - 17:00.
Tartak Raphaelsonów MOK
Knosały 3b Olsztyn
10 366sztuka
Prezentacja rzeźb autorstwa Anny Duszyńskiej i Wioletty Zielińskiej z Wydziału Sztuki UWM.
1 kwietnia 2016 - 12:00.
Stare Miasto
Stare Miasto Olsztyn
10 258sztuka
Otwarcie wystawy TARTAK RAPHAELSOHNÓW – HISTORIA I WSPÓŁCZESNOŚĆ
27 kwietnia 2016 - 18:00.
Tartak Raphaelsonów MOK
Knosały 3b Olsztyn
14 119sztuka
Wernisaż wystawy POD SKRZYDŁAMI – 10 LAT BATIKU W MOK
21 kwietnia 2016 - 17:00.
Kamienica Naujacka
Dąbrowszczaków 3 Olsztyn
15 005sztuka
Wernisaż wystawy malarstwa Janiny Zalewskiej
18 kwietnia 2016 - 17:00.
Galeria Sąsiedzi MOK
Rodziewiczówny 3 Olsztyn
13 501sztuka
Wernisaż wystawy rysunku Adama Wyżlica pt. „Uliczki”
8 lutego 2016 - 17:00.
Galeria Sąsiedzi MOK
Rodziewiczówny 3 Olsztyn
12 263sztuka
Wernisaż wystawy fotografii Karoliny Lewandowskiej
27 stycznia 2016 - 17:00.
Galeria Na Strychu MOK
Dąbrowszczaków 3 Olsztyn
13 194sztuka
Występ kabaretu PUK w programie „Facepook”
24 stycznia 2016 - 19:30.
Sala pod Amfiteatrem
Okopowa Olsztyn
12 780sztuka
Wernisaż wystawy malarstwa i grafiki Eweliny Przewodowskiej-Ryłki
21 stycznia 2016 - 17:00.
Galeria Amfilada MOK
Dąbrowszczaków 3 Olsztyn
12 983sztuka
Podsumowanie projektu „Moje miasto jest ciekawe”
16 grudnia 2015 - 17:00.
Tartak Raphaelsonów MOK
Knosały 3b Olsztyn
12 758sztuka
Wernisaż wystawy rysunku i malarstwa Elwiry Iwaszczyszyn
11 grudnia 2015 - 17:00.
Galeria Amfilada MOK
Dąbrowszczaków 3 Olsztyn
12 246sztuka
XXXVI Przegląd Prac Członków Klubu Plastyka Amatora „Sąsiedzi”
2 grudnia 2015 - 17:00.
Galeria Na Strychu MOK
Dąbrowszczaków 3 Olsztyn
12 262sztuka
Wernisaż wystawy rzeźby Tomasza Wawryczuka
27 listopada 2015 - 17:00.
Galeria Rynek MOK
Stare Miasto 24 Olsztyn
13 065sztuka
Wystawa BZ WBK Press Foto 2015 w Olsztynie
od: 6 listopada 2015 do: 18 listopada 2015
Olsztyńskie Planetarium i Obserwatorium Astronomiczne
al. Marszałka Józefa Piłsudskiego 38 Olsztyn
13 305sztuka
Swego nie znacie: Prelekcja Bohdana Tchórza
18 listopada 2015 - 18:00.
Tartak Raphaelsonów MOK
Knosały 3b Olsztyn
13 176sztuka