Powstanie Styczniowe. Droga do niepodległości
Powstanie styczniowe. Droga do niepodległości
- od: 12 stycznia 2023, czwartekdo: 12 lutego 2023, niedziela
Na wystawie Narodowego Centrum Kultury w galerii Kordegarda upamiętniającej 160. rocznicę wybuchu Powstania Styczniowego przez miesiąc, tj. od 12 stycznia do 12 lutego będą prezentowane rysunki, grafiki i akwarele artystów, którzy brali czynny udział w Powstaniu, m.in. Kazimierza Alchimowicza, Michała Elwiro Andriollego, Adama Chmielowskiego, Ludomira Benedyktowicza, Maksymiliana Gierymskiego, Edwarda Jürgensa, Antoniego Maksymiliana Oborskiego, Alfreda Izydora Römera, Stanisława Witkiewicza bądź go wspierali mieszkając w tym czasie za granicą, jak Walery Eljasz-Radzikowski, czy Artur Grottger. W Kordegardzie pojawią się też prace Franciszka Streitta, Adriana Głębockiego, Józefa Chełmońskiego i Antoniego Kamieńskiego oraz instalacje dwojga współczesnych artystów – Teresy Murak oraz Mateusza Rembielińskiego.
Eksponaty zostały pozyskane ze zbiorów Muzeum Narodowego w Warszawie, Muzeum Niepodległości oraz Lubelskiego Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych, dzięki uprzejmości Muzeum Narodowego w Lublinie, gdzie były pokazywane na ekspozycji stałej.
Żadne z polskich wydarzeń historycznych nie znalazło tak znacznego odzwierciedlenia w sztuce jak powstanie z 1863 r. Stanowi ono kamień milowy w budowaniu świadomości narodowej i drodze do odzyskania niepodległości. Poprzez rysunki ukazujemy dramatyczny los powstańca, więźnia, zesłańca. Prezentujemy również prace z wizerunkami kobiet w żałobie i tych niosących pomoc więźniom. Świadectwa artystów - uczestników powstania, a także głos artystów współczesnych, pozwalają postrzegać tragedię powstańców i ich rodzin w kategoriach uniwersalnych.
Wystawa jest kameralna, intymna. Zgromadzone w Kordegardzie prace mają w większości charakter realistyczny, można by rzecz – dokumentacyjny. Niewiele tu patosu. W wielu wypadkach to kadry rejestrowane podczas osadzenia albo zsyłki. Prezentacja skłania do zadumy nad niezwykłymi i dramatycznymi biografiami artystów – uczestników, np. Edwarda Jürgensa – powstańca, więzionego w Cytadeli Warszawskiej, gdzie zmarł w 2 sierpnia 1863 r.; Adama Chmielowskiego, późniejszego świętego brata Alberta, który w wyniku ran odniesionych podczas walk stracił nogę; Ludomira Benedyktowicza, który udział w Powstaniu przypłacił utratą obydwu dłoni, śmiercią ojca, konfiskatą majątku rodziców i więzieniem w Cytadeli Warszawskiej; Alfreda Izydora Römera – osadzonego w twierdzy Dyneburskiej; zesłańca Kazimierza Alchimowicza, Maksymiliana Gierymskiego, zmarłego w 1874 r. w wieku 28 lat w następstwie gruźlicy, której nabawił się w Powstaniu. Dziesięcioletnie zesłanie, utratę praw i majątku przeżył też powstaniec listopadowy i styczniowy Antoni Maksymilian Oborski. Najmłodszy uczestnik Powstania Styczniowego w prezentowanej grupie artystów – Stanisław Witkiewicz już jako dwunastolatek pełnił rolę kuriera i zaopatrzeniowca oddziałów partyzanckich. Powstanie wspierali jego rodzice i dwoje starszego rodzeństwa. Po upadku Powstania rodzina spędziła kilka lat na zesłaniu Tomsku, a po ułaskawieniu ojciec Witkiewicza, Ignacy zmarł w drodze powrotnej do ojczyzny. Wielkim patriotą i powstańcem walczący w oddziale Ludwika Narbutta był pół Polak, pół Włoch Michał Elwiro Andriolli – późniejszy znakomity ilustrator (m. in. pierwszego ilustrowanego wydania "Pana Tadeusza" i "Konrada Wallenroda" Adama Mickiewicza czy "Lilli Wendy" Juliusza Słowackiego) oraz twórca stylu „świdermajer”, więziony w Petersburgu i zesłany na ok. pięć lat do środkowej Rosji.
Ekspozycja ma układ chronologiczny, odzwierciedlający wypadki poprzedzające wybuch powstania, epizody z bitew oraz egzekucje, zsyłki i represje będące jego konsekwencjami. Jej ramy stanowią akwarela malarza i litografa Adriana Głębockiego (z 1861 roku), ilustrująca walki uliczne na placu Zamkowym w Warszawie 8 kwietnia 1861 roku, oraz prace Maksymiliana Oborskiego, tworzone podczas jego zesłania na Syberię. Dużą grupę prac stanowią rysunkowe pejzaże Ludomira Benedyktowicza.
Szczególnym zamknięciem wystawy jest współczesna instalacja Teresy Murak Ścierki Wizytek, ze starych, zniszczonych ścierek, które artystka znalazła w warszawskim kościele Wizytek. Prace te nie pozbawione są odcienia tragicznego patosu. Stanowią one rodzaj komentarza do heroicznych wysiłków mężczyzn. Ścierka która wyciera brud, krew i pot staje się niejako rekwizytem kobiety – bohaterki drugiego planu.
Prezentujemy także instalację Kosy Mateusza Rembielińskiego. Praca ta, stworzona w 2014 roku podczas pleneru w Orońsku, nawiązuje do popularnej broni powstańców i niesie ogromny ładunek emocjonalny. Kosa to jeden z ważniejszych trójdzielnych znaków kulturowych: pracy, śmierci i obrony – mówił Wiesław Myśliwski, jeden z najwybitniejszych polskich pisarzy współczesnych w wywiadzie opublikowanym w 1990 r. w paryskiej „Kulturze”.
Wernisaż: 12.01.2023, godz.18:00
Kuratorka wystawy: Katarzyna Haber
Organizatorzy: Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Narodowe Centrum Kultury, Kordegarda. Galeria Narodowego Centrum Kultury
TO I OWO
od: 8 maja 2006 do: 7 czerwca 2006
Dorożkarnia
ul. Siekierkowska 28 Warszawa
30 829sztuka
INNE SPOJRZENIE
30 stycznia 2004 - 16:00
Dorożkarnia
ul. Siekierkowska 28 Warszawa
30 860sztuka
WARSZAWA
od: 1 marca 2003 do: 31 marca 2003
Dorożkarnia
ul. Siekierkowska 28 Warszawa
32 460sztuka
SZOPKA - ANIOŁ
od: 22 stycznia 2003 do: 28 lutego 2003
Dorożkarnia
ul. Siekierkowska 28 Warszawa
33 920sztuka
Czarno, Biało?
8 stycznia 2006 - 16:00
Dorożkarnia
ul. Siekierkowska 28 Warszawa
31 052sztuka
Sztuka wyobraźni
od: 17 maja 2005 do: 31 maja 2005
Dorożkarnia
ul. Siekierkowska 28 Warszawa
31 185sztuka
Na zdrowie
24 kwietnia 2005 - 16:00
Dorożkarnia
ul. Siekierkowska 28 Warszawa
31 213sztuka
Spaciously
21 marca 2005 - 18:00
Austriackie Forum Kultury
ul. Próżna 8 Warszawa
34 772sztuka
Migawki z Japonii
od: 10 października 2006 do: 31 października 2006
Wydział Informacji i Kultury - Ambasady Japonii
Al. Ujazdowskie 51 Warszawa
31 252sztuka
Absolut Starowieyskiego
od: 2 grudnia 2006 do: 31 grudnia 2006
Muzeum Plakatu w Wilanowie
St. Kostki Potockiego 10/16 Warszawa
31 376sztuka
postery post_ery
od: 1 kwietnia 2006 do: 30 kwietnia 2006
Muzeum Plakatu w Wilanowie
St. Kostki Potockiego 10/16 Warszawa
31 270sztuka
E - A - T.07 eksperyment i typografia
od: 15 stycznia 2005 do: 1 stycznia 2006 jest więcej terminów
Muzeum Plakatu w Wilanowie
St. Kostki Potockiego 10/16 Warszawa
31 156sztuka
AMERYKA I ŚWIAT 1980-2006
od: 27 czerwca 2006 do: 10 września 2006
Muzeum Karykatury im. Eryka Lipińskiego
ul. Kozia 11 00-070 Warszawa Warszawa
32 507sztuka
Polska gola!
od: 1 kwietnia 2006 do: 7 maja 2006
Muzeum Karykatury im. Eryka Lipińskiego
ul. Kozia 11 00-070 Warszawa Warszawa
32 430sztuka
Mistrz i Małgorzata
od: 27 stycznia 2006 do: 26 marca 2006
Muzeum Karykatury im. Eryka Lipińskiego
ul. Kozia 11 00-070 Warszawa Warszawa
32 517sztuka
Witaj Turcjo !
od: 28 listopada 2005 do: 15 stycznia 2006
Muzeum Karykatury im. Eryka Lipińskiego
ul. Kozia 11 00-070 Warszawa Warszawa
32 444sztuka
Satyrykon 2005
od: 5 września 2005 do: 2 października 2005
Muzeum Karykatury im. Eryka Lipińskiego
ul. Kozia 11 00-070 Warszawa Warszawa
32 345sztuka