Portret w Gdańsku w XVI i XVII wieku
- od: 29 kwietnia 2018, niedzielado: 29 lipca 2018, niedziela
Andreas Stech, Autoportret, 1675
Kurator: dr Aleksandra Jaśniewicz
Arcydzieła malarstwa portretowego – podobizny powstałe na zamówienie gdańszczan na przestrzeni dwóch stuleci największego rozkwitu gdańskiej sztuki.
Na wystawie pokazane zostaną dzieła Hansa Holbeina, Antona Möllera, Daniela Schultza i Andreasa Stecha. To wyjątkowa ekspozycja, która umożliwia stanąć twarzą w twarz z mieszkańcami dawnego Gdańska. Jaka była pozycja kobiety w gdańskim społeczeństwie? Jak wykorzystywano propagandowy potencjał portretu i czy dążenie do władzy mogło uświęcać środki? W jaki sposób malarze konkurowali ze sobą o intratne zamówienia? Wystawa pozwoli poznać gdańskie społeczeństwo w XVI i VXVII w., obowiązujące w nim normy, a także poglądy mieszkańców miasta na kwestie przyjaźni, szczerości oraz tajników własnej duszy.
Na wystawie „Portret w Gdańsku w XVI i XVII wieku” zostaną zaprezentowane podobizny mieszkańców nadbałtyckiej metropolii: kupców, duchownych, uczonych, członków władz miejskich i ich rodzin. Stanowią one perspektywę gdańskiego społeczeństwa – odzwierciedlenie jego hierarchicznego podziału i obowiązujących w nim norm, ale także można je postrzegać jako medium pozwalające na kreację osobistego mitu i manifestację postaw filozoficznych, z którymi się identyfikowano.
Ekspozycja będzie obejmować portrety powstałe na przestrzeni dwóch stuleci: od początku XVI do końca XVII, w tym obiekty malarstwa, rysunku, rzeźby, medalierstwa. Łącznie 150 portretów obecnych w tym czasie w mieście nad Motławą, a ukazujących gdańszczan oraz osób z Gdańskiem związanych. Wśród nich zostaną zaprezentowane obiekty wcześniej niepokazywane w Gdańsku oraz nieodnotowane we wcześniejszej literaturze przedmiotu.
Wystawa podzielono na dwie części: Publiczny wizerunek oraz Osobisty mit, a otwierać ją będą portrety wyznaczające początek nowożytnych dziejów tego gatunku w mieście. Wśród nich pokazany zostanie, po raz pierwszy w Polsce, portret gdańskiego kupca Heinricha Schwarzwaldta, namalowany około 1540 roku przez Hansa Holbeina, oraz powstały w warsztacie Lucasa Cranacha starszego portret Filipa Melanchtona, który znalazł się w Gdańsku prawdopodobnie już koło połowy XVI wieku. Pokazane w dalszej kolejności portrety duchownych luterańskich pozwolą prześledzić to, w jaki sposób w podobiznach zwolenników nauki Lutra i Melanchtona podjęto koncepcję portretu wypracowaną przez Lucasa Cranacha i jakim zmianom ulegała na przestrzeni czasu. W części wystawy poświęconej wizerunkom przedstawicieli władz w Gdańsku zostanie przybliżone między innymi zagadnienie wizualnej propagandy polegającej zarówno na tworzeniu pozytywnego wizerunku własnego, jak i ośmieszaniu politycznych rywali. Następnie pokażemy wizerunki uczonych i myślicieli – tych działających współcześnie w Gdańsku, jak i autorytetów starożytności, na których powoływał się między innymi Jan Heweliusz na frontyspisach swoich dzieł.
Część wystawy poświęconą oficjalnym wizerunkom gdańszczan zamkną portrety małżonków, zgodnie z panującym w interesującym nas okresie przekonaniem, że małżeństwo jest instytucją o podstawowym dla społeczeństwa znaczeniu, a małżonkowie winni są godnie wypełniać przypisane im role.
W drugiej części wystawy, poświęconej ujawniającym się w gdańskich podobiznach wątkom osobistym, pokażemy obiekty – miniatury portretowe i rysunki – powstałe z myślą o przekazaniu jako dar, dowód przyjaźni. Zaprezentowane zostaną także podobizny, w których portretowania manifestują przywiązanie do neostoicyzmu i wynikającej z niego postawy wobec pełnego niepewności i zagrożeń życia oraz wobec nieuchronnie zbliżającej się śmierci. W portretach gdańszczan ich osobiste deklaracje były często uwidocznione za pomocą czytelnego dla odbiorców gestu retorycznego. Retoryka odgrywała ważną rolę w programie nauczania gdańskiego Gimnazjum, a w życiu codziennym znajomość symboliki gestu znamionowała człowieka ogłady, znającego reguły postępowania obowiązującego elity. W pokazywanych w tej części wystawy portretach gdańszczanie wykorzystują mowę gestu, by podkreślić przymioty charakteru, zwłaszcza szczerość – cechę pożądaną w nowożytnym społeczeństwie, z jego przywiązaniem do gry pozorów i zakładania masek.
W gdańskich portretach ujawnia się także przywiązanie do tradycyjnej idei osobowości w duchu starożytnej w genezie koncepcji czterech temperamentów. Szczególne miejsce w jej ramach zajmowało usposobienie melancholiczne; w XVII wieku melancholia oznaczała wyjątkowość osoby wybranej, obdarzonej specyficzną wrażliwością. W ten sposób ukazana została Konstancja von Holten Schumann w portrecie (D. Schultz, 1675), w którym nadto zawarta jest aluzja do imienia patrycjuszki. Z kolei w Autoportrecie Andreasa Stecha (ok. 1675) ujawnia się melancholia generosa artysty rozumiana jako źródło twórczego potencjału.
Wystawę zamknie grupa obiektów odnosząca się do kwestii teorii i praktyki w działalności malarza portrecisty w Gdańsku. Znajdzie tu miejsce rysunek Hansa Kriega Alegoria Sztuki, Wojny i Wieczności (1617), w którym – poprzez obecność autoportretu – określona została rola sztuki wobec przemijania i konfliktów. Z kolei w obrazie Alegoria Pychy Hermana Hana (ok. 1604) została zawarta ambiwalentna ocena portretu jako gatunku malarskiego w służbie próżności i pychy.
Będzie można także zobaczyć też archiwalia: Księgę Cechu Malarzy i Portrecistów oraz Księgę Pamiątkową Cechu Malarzy i Portrecistów, a także supliki do Rady Miejskiej, w których niezrzeszeni w cechu portreciści przedstawiają swoją sytuacje zawodową. Pokazane zostaną również XVII-wieczne inwentarze pośmiertne gdańskich mieszczan, w których wymienione zostały między innymi portrety.
Patronat honorowy
Jarosław Sellin, Sekretarz stanu w Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego
Mieczysław Struk, Marszałek Województwa Pomorskiego
Paweł Adamowicz, Prezydent Miasta Gdańska
Anton Möller, Portret patrycjuszki, 1598
Malarz nieznany, Portret Petera Behma, ok. 1600 Muzeum Okręgowe w Toruniu,
Andreas Stech, Portret Jacoba Grunwaldta, 1696-1697, Muzeum Historyczne Miasta Gdańska
Anton Möller, Portret chłopca ze szczygłem, 1596, Muzeum w Gliwicach
Andreas Stech, Portret Heinricha Schwarzwaldta, 1682
Anton Möller, Portret Johanna von der Linde, 1608
Malarz nieznany, Portret Johanna Heina, ok. 1671, Muzeum Narodowe w Krakowie
Eugeniusz Gerlach – wystawa malarstwa – LINIA I KOLOR
27 sierpnia 2014 - 17:00jest więcej terminów
Galeria ZPAP
Mariacka 46/47 Gdańsk
17 072sztuka
Chór Kameralny 441Hz & Karolina Wiśniewska
25 lipca 2014 - 20:15
Bazylika Mariacka, Wniebowzięcia NMP
Podkramarska 5 Gdańsk
27 906sztuka
Piątek 11.07.2014 - Małgorzata Skorupa & Bogusław Grabowski
11 lipca 2014 - 20:15
Bazylika Mariacka, Wniebowzięcia NMP
Podkramarska 5 Gdańsk
16 058sztuka
37 MFMOCHiK - 4 lipca 2014- Rafał Sulima (Białystok)
4 lipca 2014 - 20:15
Bazylika Mariacka, Wniebowzięcia NMP
Podkramarska 5 Gdańsk
27 609sztuka
Stacja Warszawa
24 kwietnia 2014 - 15:15jest więcej terminów
Helikon
Długa 57 Gdańskjest więcej miejsc
883 624kino
V Festiwal Temparatury im. Fahrenheita
6 października 2013 - 14:00- 23
Targ Węglowy
Targ Węglowy Gdańsk
16 396sztuka
Inne / Others - Burdzińska, Cupiał, Kwapisz-Grabowska
28 września 2013 - 17:00
Galeria Pionova
ul. Olejarna 2 Gdańsk
12 458sztuka
XXXVI Międzynarodowy Festiwal Muzyki Organowej Chóralnej i Kameralnej Gdańsk 2013
od: 5 lipca 2013 do: 13 września 2013
Bazylika Mariacka Gdańsk
Podkramarska 5 Gdańsk
20 627sztuka
XXXVI Międzynarodowy Festiwal Muzyki Organowej, Chóralnej i Kameralnej Gdańsk 2013
9 sierpnia 2013 - 20:15
Bazylika Mariacka, Wniebowzięcia NMP
Podkramarska 5 Gdańsk
18 200sztuka
Chór Kameralny 441hz & Hanna Meyer
2 sierpnia 2013 - 20:15
Bazylika Mariacka, Wniebowzięcia NMP
Podkramarska 5 Gdańsk
18 813sztuka
Arkadiusz Bialic - XXXVI Międzynarodowy Festiwal Muzyki Organowej, Chóralnej i Kameralnej Gdańsk 2013
26 lipca 2013 - 20:15
Bazylika Mariacka, Wniebowzięcia NMP
Podkramarska 5 Gdańsk
31 464sztuka
Koncert organowy -XXXVI Międzynarodowy Festiwal Muzyki Organowej, Chóralnej i Kameralnej Gdańsk 2013
5 lipca 2013 - 20:15
Bazylika Mariacka, Wniebowzięcia NMP
Podkramarska 5 Gdańsk
18 108sztuka
Polityko: nie lubię cię, ale to ty mnie kochasz
od: 12 kwietnia 2013 do: 2 czerwca 2013
CSW Łaźnia
ul. Jaskółcza 1 Gdańsk
18 071sztuka
Sztuka Praw Człowieka - warsztaty graficzne
28 maja 2013 - jest więcej terminów
Centrum Edukacji Artystycznej Łaźnia 2
Strajku Dokerów 5 Gdańsk
17 346sztuka
„Port Art” - warsztaty muzyczne- DJ-sko – producenckie
od: 25 marca 2013 do: 27 maja 2013
Centrum Edukacji Artystycznej Łaźnia 2
Strajku Dokerów 5 Gdańsk
17 957sztuka
Konferencja Art Line "Sztuka w przestrzeni publicznej - festiwal, czy nie?"
18 maja 2013 - 10:00 - 17.00jest więcej terminów
Nadbałtyckie Centrum Kultury
ul. Korzenna 33/36 Gdańsk
17 547sztuka
Wystawa fotografii Bogumiły Piazza-Składanowskiej "Leśne impresje"
od: 25 kwietnia 2013 do: 12 maja 2013
Filharmonia Bałtycka
ul. Ołowianka 1 Gdańsk
25 844muzyka