RETROSPEKCJE MONIKA SZWED Prace z lat 2003-2016

Galeria Zderzak

10 października – 30 listopada 2018 wernisaż 3 października o godz. 19:00

ul. Floriańska 3, Kraków

Co zobaczymy na wystawie?

Wystawa „Retrospekcja” jest pierwszym przeglądem twórczości Moniki Szwed. Pokażemy na niej w układzie chronologicznym 35 dzieł z lat 2003-2016 wybranych z cykli: 23 Koany (2005), Innocent Homes (2006), Frozen Charlie (2007), Botanika na klasy wyższe (2008), Przestępne lata (2013), Pocztówki (2016), i innych. Wszystkie pochodzą z kolekcji Marty Tarabuły i Jana Michalskiego.

Co wiemy o Monice Szwed?

Urodziła się w 1978 roku, pochodzi z Puszczykówka. Za płotem jej domu, w ogrodzie pisarza Arkadego Fiedlera, stał hiszpański galeon. W latach 1998-2003 studiowała na Akademii Sztuk Pięknych w Poznaniu, uzyskując dyplom z Edukacji Artystycznej pod kierunkiem prof. Alicji Kępińskiej oraz w Katedrze Multimediów u prof. Piotra Kurki. W 2008 roku została wyróżniona nagrodą Art&Business w konkursie im. Gepperta. Mieszka i pracuje w Poznaniu. Debiutowała w 2005 roku wystawą 23 Koany. Jej sztuka należy do tradycji awangardowej. Wystawia regularnie, zwykle raz w roku w prywatnych galeriach w Polsce, Niemczech, Włoszech. Miała 16 wystaw indywidualnych, w tym tylko dwie w galeriach publicznych. Wystawa w Zderzaku będzie pierwszą okazją do zapoznania się z rozwojem jej sztuki. Nasza kolekcja jest największym zbiorem dzieł artystki w Polsce. Największy zbiór na świecie znajduje się w Berlinie i należy do niemieckiego przemysłowca i kolekcjonera Jörga von Weilera. Dzieła Moniki Szwed posiadają Muzeum Narodowe w Krakowie, Muzeum Narodowe w Gdańsku, Małopolska Fundacja Muzeum Sztuki Współczesnej oraz kolekcjonerzy prywatni (Polska, Niemcy, USA, Anglia, Szwajcaria). Zderzak odkrył twórczość artystki i wydał cztery katalogi jej wystaw indywidualnych oraz katalog Prace zebrane z lat 2003-2008; nakłady zostały wyczerpane.

„Słowa strategia nie ma w moim słowniku”

Chodzi własnymi drogami. Nie czerpie inspiracji z kultury masowej, nie zabiega o popularność. „Słowa strategia nie ma w moim słowniku” – mówi. Silnie wpłynęła na nią sztuka Dalekiego Wschodu, dlatego równie dobrze jak w Poznaniu, mogłaby tworzyć na Wschodnim Wybrzeżu. Ceni poezję i traktaty mistyków. Pracuje techniką pastelu olejnego na papierze. Raz na parę lat tworzy obiekty przestrzenne. Zwykle pracuje cyklami, często łącząc utwory w poliptyki. Formaty są różne – od niedużych koanów sprzed kilkunastu lat do ogromnych formatów z zimy tego roku, malowanych na kolanach, na podłodze małej pracowni, partiami. W ciągu roku maluje 20-30 prac. Nigdy nie tworzy z rutyny. Jej aktywność artystyczna zależy od „dobrego czasu” – przystępuje do pracy, gdy nagromadzi odpowiedni zasób duchowej i fizycznej energii. Miewa całe miesiące przerwy, które poświęca na podróżowanie, życie rodzinne, przetwory, lektury. Potem przychodzi czas, gdy pracuje bez wytchnienia, wszystkimi siłami, kiedy w końcu wszystko „samo” zaczyna wychodzić spod ręki.

Czas, wizja, perspektywa

Jej sztuka jest prywatną mitologią, pełną snów, przeczuć, wizji, czasu przeszłego zmieszanego z przyszłym. Pojawiają się w niej osobliwe przedmioty mnemoniczne. Zmysłowość jest urzekająca. Ból i czułość, łagodność i okrucieństwo są nieodłączne. Znaczenie olśnienia w percepcji rzeczywistości spokrewnia ją z poetami o wyostrzonej wrażliwości sensualnej. Fenomenalnie, bez szkiców wstępnych komponowane utwory mają własną „muzyczność”, są nieprzekładalne na słowa. Ich wyrafinowana estetyka nie została dotąd w pełni opisana, zwłaszcza użycie koloru, ale także skali, ornamentu, fotografii, pustki. Kompozycje cechuje precyzja rysunku, dbałość o detal, magiczna geometria, nakładanie się i przenikanie planów oraz wielość perspektywicznych punktów zbiegu, dzięki czemu widz może wędrować wewnątrz krajobrazów („krajobrazów rozłupanych na syntezy”, jak je nazywa słowami Paula Celana). Są to poematy wizualne, ukazujące człowieka nowoczesnego złożonego z plasterków czasu.

Motywy

Ikonografia utworów Moniki Szwed to kosmos, który ma swoje punkty orientacyjne. Przede wszystkim ARCHITEKTURA: zimny, bunkrowaty modernizm, ale także historyzm, styl kolonialny i uzdrowiskowy, osiedla, sanatoria, domy wiejskie, wille, szkoły, autostrady, estakady, tarasy, nabrzeża portowe, wieże wodne, baseny; MAŁA ARCHITEKTURA: pawilony, oszklone witryny, parasole, śmietniki, bramy, zjeżdżalnie, lodowiska, labirynty; rozległe PEJZAŻE z wieloma „wejściami”; OZDOBNE DETALE: szafy, krzesła, kanapy, lampy, abażury, półeczki szklane, łóżka, fotele, leżaki, toaletki, stoliki barowe, piecyki kaflowe i kozy, kadzielnice, rzeźby pomnikowe, znaki drogowe, ogrodowe krasnale, futra, kwietniki, wieszaki z rogów, meluzyny; WEHIKUŁY: zaprzęgi psie, wózki dziecięce, sanki, łyżwy, narty, rowery, tratwy, łodzie, gondole, kanoe, żaglówki, okręty, huśtawki; ROŚLINY: mchy, trawy, agawy, maki, sosny, świerki, akacje, sekwoje, dęby, cyprysy, aloesy, kaktusy, biegacze pustynne, róże jerychońskie, palmy, bluszcze, bratki, groszki, anturium, kalie, strelicje, nasturcje, amarylisy, drzewka bonsai, lilie wodne; GRZYBY: muchomory, opieńki, czubajki, purchawki, smardze, kurki, mungi, huby; ZWIERZĘTA: wiewiórki, wilki, psy, koty, lemury, mrówkojady, leniwce, ćmy, króliki, lisy, konie, antylopy, sarny, jelenie, foki, morsy, niedźwiedzie, gepardy, tygrysy; LUDZIE: niemowlęta, dzieci, podrostki, młodzież, rodzice, kochankowie, dziadkowie; ZAWODY: cieśle, planiści, architekci, marynarze, parkieciarze, brukarze, kominiarze, łyżwiarze figurowi, literaci; OBRAZY LIBIDO: zwielokrotnione motywy z japońskich shunga, wątki orgiastyczne i ekstatyczne, zaskakujące metafory erotyczne, marzenia miłosne, baubony, muszle, kamery, kalejdoskopy, wulkany, zwierciadła, świece, maski, zasłony; MOTYWY SAKRALNE: kościoły, kaplice, grobowce, obrazy kultowe, stroje i przedmioty liturgiczne, figury świętych, ministranci, mnisi i mniszki, kapłani i kapłanki, papież, szamani, demony, wróżki, bożki, idole, miejsca święte, rytuały zbiorowe, natręctwa; obrazy z przeszłości, z rodzinnych fotografii; WODY: morza, rzeki, zamarznięte jeziora, strumienie, kanały, hydranty, śniegi, deszcze, lody, chmury, śnieżynki, łzy; PORY ROKU; DZIECIŃSTWO: gromady dzieci, zabawy, gry, sporty, przebieranki, rysunki, nauka i lektura, nagość, inicjacje, tajemnice, spacery, podróże, zabawki, żołnierzyki, kolejki, lalki, bałwanki, układanki. Metamorfozy czasu i przestrzeni, strumień życia.

Katalog

Wystawie „Retrospekcja” towarzyszy katalog kolekcjonerski z esejem dr Lawini Rate, historyczki sztuki i medioznawczyni, korespondencją Artystki, dokumentacją wystawy i częścią archiwalną. Format: 28 x 23 cm, 80 stron, nakład 50 egz. numerowanych i sygnowanych.